Μέρες τ’ Απρίλη – Λουλούδια και βιβλία με αγάπη από την Κηφισιά

τριαντάφυλλο και βιβλίο

 

Απόψεις Της Ευαγγελίας Βαλατά-Τσιάμα

 

Λουλούδια και βιβλία είναι συνυφασμένα με την Ανθοκομική Έκθεση της Κηφισιάς που για πολλοστή φορά μας καλεί στο ανοιξιάτικο ραντεβού μαζί της στο εμβληματικό Άλσος της πόλης μας.

Χάρμα οφθαλμών και χρωμάτων, απόλαυση, χαρά μικρών και μεγάλων, φιλί αισιοδοξίας στον ψυχικά και οικονομικά ταλαίπωρο σύγχρονο αστό.

Λουλούδια και βιβλία είναι συνυφασμένα με το όνομα «Γουλιμής», επώνυμο παλιάς αρχοντικής και αρματωλικής οικογένειας του Μεσολογγίου.

Κωνσταντίνος Γουλιμής
Κωνσταντίνος Γουλιμής

 

Κωνσταντίνος Γουλιμής: Διακεκριμένος νομικός και βοτανολόγος. Πρωτοστάτησε μαζί με άλλους Κηφισιώτες, τον Ευάγγελο Παπαστράτο, την Ελένη και Ταρσή Ευκλείδη, την Έλλη Μαλάμου στην οργάνωση των πρώτων Ανθοκηπουρικών Εκθέσεων της Κηφισιάς.

παπαστράτος
Το βασιλικό ζεύγος Παύλος και Φρειδερίκη με τον Ευάγγελο Παπαστράτο. Πίσω διακρίνεται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και αριστερά η πριγκίπισσα Σοφία.
(Αρχείο ανωνύμου).

Ακούραστος περιηγητής της ελληνικής υπαίθρου ο Γουλιμής, συγκέντρωσε περίπου 100.000 φυτικά δείγματα. Δέκα εφτά νέα είδη φέρουν το όνομά του και βρίσκονται κατατεθειμένα σε ευρωπαϊκά βοτανολογικά μουσεία. Η συλλογή του αποτέλεσε τον βασικό πυρήνα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Κηφισιάς, που ίδρυσαν το 1964 ο Άγγελος και η Νίκη Γουλανδρή.

Πολλά από αυτά, μεταξύ των οποίων και η γνωστή «τουλίπα Γουλιμή» απεικονίζονται στην πρόσφατη έκδοση του Μουσείου με τίτλο «Ελληνικά Αγριολούλουδα», μια σειρά από εκατό τριάντα έγχρωμες ζωγραφικές αναπαραστάσεις της ελληνικής χλωρίδας, φιλοτεχνημένες από την πρόεδρο του Μουσείου και διακεκριμένη βοτανική ζωγράφο, με διεθνή αναγνώριση για το έργο της, κ. Νίκη Γουλανδρή.

Λουλούδια και βιβλία …. Ας μην ξεχνάμε εδώ στο Άλσος άρχισαν και οι πρώτες εκθέσεις βιβλίου στην Ελλάδα και εδώ μέσα στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της έκθεσης γίνονται παρουσιάσεις και νέων βιβλίων. Εδώ ξαναβρήκα ως συγγραφέα και μάλιστα παιδικού βιβλίου μια οικεία φιγούρα των παιδικών και νεανικών μου χρόνων, την αξιαγάπητη, γλυκύτατη και τρυφερή Άλκη Γουλιμή…

Άλκη- Γουλιμή
Άλκη Γουλιμή

Άλκη Γουλιμή: μια από τις πρώτες συγγραφείς που ασχολήθηκαν μεταπολεμικά με το παιδικό βιβλίο, κόρη του Κ. Γουλιμή, απέκτησε από τον πατέρα της πολλές γνώσεις γύρω από τα φυτά και τα βότανα, που χρησιμοποίησε αργότερα στα βιβλία της. Γεννημένη το 1926 πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1954, γράφοντας μικρές ιστορίες και διηγήματα για παιδιά στα περιοδικά «Το ελληνόπουλο» και οι «Φίλοι του παιδιού». Τακτική συνεργάτης της θείας Λένας (Αντιγόνης Μεταξά) συνεργάστηκε επίσης με πολλά γνωστά περιοδικά στη στήλη για παιδιά που αγάπησε πολύ και φρόντισε με στοργή από τη θέση της προέδρου του γνωστού ορφανοτροφείου για κορίτσια «Αμαλίειο».

Το 1960 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα «Το μυστικό του κόκκινου σπιτιού», ένα αστυνομικό που για σκηνικό έχει τον καταστροφικό σεισμό της Ζακύνθου. «Η Άλκη πίστευε πως ένα βιβλίο που έχει για βάση του ένα μυστήριο αρέσει περισσότερο στα παιδιά και αυτός είναι ο λόγος που τα άλλα πέντε μυθιστορήματα που ακολούθησαν είχαν και εκείνα αστυνομική υφή» γράφει η αείμνηστη Κηφισιώτισσα συγγραφέας Κίρα Σίνου.

Η Άλκη Γουλιμή, πολυγραφότατη και πολυβραβευμένη υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του κύκλου του ελληνικού παιδικού και νεανικού βιβλίου ΙΒΒΥ και ήταν μάλιστα πρώτη γενική γραμματέας του. Ήταν μέλος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, της Εθνικής Εταιρείας Λογοτεχνών και της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας.

Έφυγε από κοντά μας το 2000, έχοντας χάσει μεγάλο βαθμό της μνήμης της. Είχε πουλήσει το κτήμα της στην Κάτω Κηφισιά, πριν από τριάντα χρόνια αλλά «πίστευε ακράδαντα πως το αγαπημένο της Καλυφτάκι, ήταν ακόμη δικό της. Περιδιάβαζε με τη φαντασία της το μεγάλο δάσος, άκουγε τα πουλιά να κελαηδούν, μύριζε το άρωμα των πεύκων και έβλεπε τις πεταλούδες να πετούν ανάμεσα στα αιωνόβια δέντρα. Αναθυμόταν τα παλιά και αυτά της έδιναν παρηγοριά καθώς μόνο ελάχιστοι άνθρωποι ενδιαφέρονταν πια γι’ αυτήν …».

Μέρες τ’ Απρίλη … γιορτές για τα λουλούδια, γιορτές για το βιβλίο. Πριν από λίγες μέρες γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα αφιερωμένη σε αυτό και εγώ να θυμάμαι….

Θυμάμαι τον κόσμο που έφερναν τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας, σε πυκνά δρομολόγια τις Κυριακές και παραμονή Πρωτομαγιάς. Θυμάμαι πως ξεχύνονταν οι οικογένειες από νωρίς στους δρόμους που οδηγούσαν στους λουλουδιασμένους αγρούς και τα πευκοδάση της Κάτω Κηφισιάς που αγκάλιαζαν τα μεγάλα κτήματα.

Ένα από τα μεγαλύτερα ήταν του κ. Γουλιμή. Πολλά στρέμματα παρθένο πευκοδάσος, καταφύγιο πουλιών και ζώων. Πολλά στρέμματα καλλιεργήσιμης γης. Είχε ελιές, αμπέλια, οπωροφόρα δέντρα, πλούσιο λαχανόκηπο, κυπαρίσσια και ευκάλυπτους, σκίνα και φουντωτά πουρνάρια και άφθονες καλαμιές εκεί που συνόρευε με το ρέμα της Χελιδονούς.

Στο λόφο πάνω από τη ρεματιά, ήταν το σπίτι, το «σπίτι με τον κισσό» όπως το ονόμαζαν, γιατί η μια πλευρά που ήταν τελείως σκεπασμένη από τα πυκνά, βαθυπράσινα φύλλα του. Ένα διώροφο αρχοντικό και κηφισιώτικο σπίτι με μεγάλη βεράντα και κόκκινα βυσσινί «γαλλικά» παράθυρα. Μια σιδερένια σκάλα οδηγούσε στην ταράτσα και από εκεί μπορούσε κάποιος να χαρεί τη φαντασμαγορική άπλα του τοπίου με την Πάρνηθα απέναντι.

Ο ίδιος ο Γουλιμής ταξίδευε συχνά και άφηνε τον επιστάτη του να καλλιεργεί ολάκερή του τη γη, να περιποιείται τον κήπο με τα σπάνια τριαντάφυλλα, να φροντίζει τα ζώα του και τις ανάγκες του σπιτιού.

Εδώ πέρασε τα παιδικά της χρόνια η Άλκη. Εδώ έμεινε τα χρόνια της Κατοχής και τα μεταπολεμικά χρόνια. Συχνά μόνη με τη μητέρα της, αδελφής της χορογράφου Κούλας Πράτσικα και τη γιαγιά της Πολύμνια, αλλά τα καλοκαίρια όλο και κάποιος φίλος με τα παιδιά του τους κρατούσε συντροφιά.

Τη θυμάμαι μεγάλη κοπέλα πια, να ανεβαίνει με το ποδήλατο, τη Φραγκοπούλου για να κάνει τα ψώνια της στην αγορά της Κηφισιάς. Συχνά μόνη ή συνοδευόμενη από τον επιστάτη, οδηγούσε το δίτροχο ιππήλατο αμαξάκι του κτήματος. Ευγενική πάντα είχε ένα καλό λόγο να πει σε όλους ιδιαίτερα σε εμάς τα παιδιά. Όταν μας συναντούσε κοντά στο κτήμα της, καθώς μαζεύαμε ανεμώνες και άλλα αγριολούλουδα τα χλιαρά ανοιξιάτικα απογεύματα μετά το σχολείο.

Οι ανθισμένες κερασιές που απλώνονταν ολόγυρα, όσο έπαιρνε το μάτι μας, μας ξετρέλαιναν και πολλά από τα βιώματα της, που παίξανε μεγάλο ρόλο σε πολλά κείμενα της, ήταν και δικά μας βιώματα εκείνη την εποχή.

Χαμένος ΘησαυρόςΔιαβάζοντας με τα παιδιά μου αργότερα το μυθιστόρημα της «Ο χαμένος θησαυρός»,όπου ίσως περιγράφει περισσότερο τη ζωή στο κτήμα, ήταν σαν να ξαναζούσα τις παλιές συνήθειες των παιδικών μου χρόνων, πολύ κοντά στη φύση και τους απλούς ανθρώπους. Ξαναανακάλυψα μαζί της την ομορφιά του κηφισιώτικου τοπίου.

«Στα πόδια του βουνού, τα φυτεμένα χωράφια απλώνουν σα χαλιά με μεγάλα κεντημένα σχέδια. Δεξιά και αριστερά ξεπροβάλλουν δυο πυκνοφυτεμένοι λόφοι … Το ποτάμι ο Κηφισσός, μ’ όλο που είναι τόσο λιγοστό το νερό του, γυάλιζε ανάμεσα από ένα ξέφωτο. Μια ασημένια λουρίδα ξεχώριζε μέσα από τα σκοτεινά κυπαρίσσια και στραφτάλιζε κάτω από του ήλιου τη λαμπερή ματιά.

Στ’ αφτιά μου δεν έφτανε παρά ένας μονάχα αχός, Τα βατράχια, που, σπάζοντας τη σιγαλιά της φύσης, γεμίζανε τον αέρα με το χαρούμενο τραγούδι τους. Μα κι η ρεματιά μας, μη θαρρείς πως φάνταζε λιγότερο όμορφη από εκεί πάνω (την ταράτσα), Ίσα – ίσα μάλιστα που φαίνεται ακόμη πυκνή με τα βατόμουρα που τη σκεπάζουν ολούθε, τις καλαμιές και τ’ αρκουδόβατα ….»

Σήμερα πολλά έχουν αλλάξει από τότε αλλά ακόμα και ο Κηφισός και η Κηφισιά που έχουν κρατήσει κομμάτια της παλιάς ομορφιάς τους και μπορούμε να τα σώσουμε και να απολαμβάνουμε τη δροσιά των πυκνόφυλλων πλατανιών και να μυρίζουμε το άρωμα των λουλουδιών και να μαθαίνουμε  για τα χρόνια τα αλλοτινά μέσα από τα βιβλία και να προσπαθούμε να αναβιώνουμε τις παλιές παραδόσεις και αξίες, να τις κάνουμε μέρος της καθημερινής μας ζωής, να ξαναδώσουμε νόημα και χρώμα στη «γκρίζα» πραγματικότητα, να ξανακάνουμε μια νέα αρχή.

Κείμενο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Κηφισιά στο τεύχος της 7ης Μαΐου 2010.