Με ορισμένους καλλιτέχνες η σχέση τόσο της πόλης μας όσο και προσωπικά της εφημερίδας «Κηφισιά» είναι ξεχωριστή. Μια από αυτούς είναι η Λήδα Βαρβαρούση, την οποία είχαμε «καθίσει»σε παγκάκι πριν κάποιους μήνες. Πρώην κάτοικος Κηφισιάς, διατηρεί δεσμούς με την πόλη, έχει πρωτοστατήσει στη δημιουργία θεσμών και πρόσφατα την απολαύσαμε τις ζωγραφηγήσεις της, στο πλαίσιο της Ανθοκομικής Έκθεσης. Η Λήδα Βαρβαρούση ταξιδεύει ανά τον κόσμο γνωρίζοντας σε μικρούς και μεγάλους ζωγραφικές ιστορίες αλλά δεν ξεχνάει και την Κηφισιά. Έτσι μας έφερε σε επαφή και μας γνώρισε το έργο φίλης της ζωγράφου που βίωσε τον πόνο της μετανάστευσης γυναικών και παιδιών από τη Συρία. Έτσι λοιπόν ήρθε στα χέρια μας κείμενο και φωτογραφίες της SølviIrenWessel-berg από τη Νορβηγία, το οποίο και δημοσιεύουμε πρώτοι, ενώ πρόκειται να δημοσιευτεί και σε έντυπο στη Νορβηγία. Μια φωτογραφία της απεικονίζει γυναίκες και παιδιά σε αυτοσχέδια παγκάκια και σε αυτές αφιερώνουμε το σημερινό μας παγκάκι.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΗΔΑ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣΗ
Ένα απόγευμα χτύπησε το τηλέφωνο και από την άλλη γραμμή ήταν η φίλη μου Sølvi Iren Wessel-berg από τη Νορβηγία. Είχαμε καιρό να μιλήσουμε και χάρηκα πολύ που την άκουσα. Με ρώτησε αν θα μπορούσε η 14χρονη κόρη της να παρακολουθήσει ένα workshop μαζί μου για μια εβδομάδα. Τα σχολεία στη Νορβηγία δίνουν στα έφηβους μια εβδομάδα για να μάθουν κάτι που τα ενδιαφέρει, ειδικά γύρω από την τέχνη και η Wictoria επέλεξε να έρθει σε εμένα. Με μεγάλη χαρά τις υποδέχτηκα και χτίσαμε μαζί μια υπέροχη δημιουργική εβδομάδα. Θα συνεχίσουμε τα workshop και τις Ζωγραφηγήσεις μου στην Νορβηγία και με άλλα παιδιά. Οι ταξιδευτές και οι άνθρωποι που αγαπούν τον άνθρωπο, την ζωή και την τέχνη, βρίσκουν πάντα τους δρόμους ανοιχτούς!
Το Νοέμβριο του 2015 ξεκίνησα το φωτογραφικό μου ντοκουμέντο σχετικά με την κατάσταση των προσφύγων, η οποία υποτίθεται ότι ήταν έργο ενός έτους αλλά κάθε ταξίδι με οδηγούσε σε ένα ακόμα. Ένοιωθα βαθιά την τραγική κατάσταση των γυναικών και των παιδιών που κατάφεραν να διαφύγουν από τη σύγκρουση πολέμου.
Τώρα, μετά από τρία χρόνια, αισθάνομαι ότι ποτέ δεν θα μπορέσω να ολοκληρώσω και να τεκμηριώσω αυτή την κρίση, η οποία εξελίσσεται διαρκώς και εγώ έρχομαι όλο και πιο κοντά στους ανθρώπους, νιώθοντας τα συναισθήματά τους στην καθημερινή τους ζωή. Η αφοσίωσή μου στο έργο αυτό δεν σταματά ποτέ.
Δεν τοποθετούμαι πολιτικά, το θέμα έχει τεκμηριωθεί με άρθρα τόσο καλά από άλλους που έχουν υψηλότερες δεξιότητες από μένα σε αυτόν τον τομέα. Τους εκτιμώ για τη δουλειά που κάνουν. Θέλω να εκφράσω τον μεγάλο σεβασμό μου προς τον λαό της Ελλάδας, που είναι τόσο φιλόξενος για αυτούς τους ανθρώπους, τώρα ειδικά που και οι ίδιοι αγωνίζονται σε μια χώρα με οικονομική κρίση. Οι Έλληνες είναι πολύ ζεστοί άνθρωποι και θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά από αυτούς στην Ευρώπη. Στο Λίβανο έχουν επίσης ανοίξει τις πόρτες και την καρδιά τους, παρά την κατάσταση που ζουν αυτή τη στιγμή.
Αυτές οι χώρες ανοίγουν τις πόρτες τους και κάνουν ότι καλύτερο, γίνονται καταφύγιο για αυτούς τους ανθρώπους. Χώρες που αντιμετωπίζουν τόσο μεγάλες οικονομικές δυσκολίες, κι όμως περιθάλπουν τόσο πολλούς τραυματίες που γλιτώνουν από τον πόλεμο. Αν η οικονομική κατάσταση στις χώρες αυτές ήταν διαφορετική θα βλέπαμε πόσα ακόμα θα πρόσφεραν. Η αδικία είναι όμως ότι ο κόσμος βλέπει τελικά τι δεν μπορούν να δώσουν και τι δεν μπορούν να διαχειριστούν σε αυτή την κρίση.
Οι πρόσφυγες αγωνίζονται για την επιβίωσή τους, σε μια καθημερινή ζωή γεμάτη προκλήσεις που εμείς στην Ευρώπη θα τη βιώναμε μόνο ως εφιάλτη. Ζουν την κάθε μέρα μέσα στο φόβο και την αγωνία και οι μόνες επιλογές που έχουν είναι πώς θα τα καταφέρουν ακόμα μία μέρα μέσα σε απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης. Γνωρίζω γυναίκες χωρίς δυνατότητα να γίνουν γυναίκες, παιδιά χωρίς δυνατότητα να γίνουν παιδιά και άντρες που μπορεί να μην είναι σε θέση να είναι οι άνδρες που θέλουν να είναι. Η υπερηφάνειά τους πληγώνεται, η καταστάσεις κάνουν αδύνατο να υπηρετήσουν τον ανθρώπινο “ρόλο” που θα ήθελαν.
Είμαι ταπεινή απέναντι στην εμπιστοσύνη που δείχνουν οι άνθρωποι σε τέτοιες ευάλωτες καταστάσεις. Γυναίκες που πολεμούν έναν αγώνα που λίγοι από εμάς μπορούν να κατανοήσουν. Μια ζωή στην οποία ο κόσμος έχει γίνει τόσο ανασφαλής τόπος. Το ταξίδι μου ξεκίνησε στην Ελλάδα, στη Λέσβο, λίγα χιλιόμετρα από την ακτή της Τουρκίας. Με οδήγησε στους δρόμους της Αθήνας, είδα τη ζωή στο λιμάνι του Πειραιά, που φιλοξενούσε χιλιάδες ανθρώπους, στην τραγική περίοδο στην Ιδομένη όταν έκλεισαν τα σύνορα, στη Βηρυτό στο Λίβανο και στην κοιλάδα του Μπέκα. Παντού απεριόριστη φτώχεια. Έβλεπα ανθρώπους να αγωνίζονται να ζήσουν, ύστερα από τη δραπέτευσή τους από τον πόλεμο. Άνθρωποι που δεν μπορούν να δουν ένα τέλος, ενώ εξακολουθούν να προσπαθούν να κρατήσουν στην καρδιά τους το όνειρο μιας ειρηνικής Συρίας στην οποία μπορούν να επιστρέψουν.
Τον Δεκέμβριο του 2017 συνάντησα την Jasmine, μια γυναίκα με 5 παιδιά που ζούσαν σε ένα κτίριο με 20 άλλους Σύριους πρόσφυγες. Μια ντροπαλή και μέτρια γυναίκα, που δεν εμπιστεύεται τόσο τους ανθρώπους πια. Ζούσαν πρώτα σε ένα στρατόπεδο στα σύνορα, πριν η δημόσια βοήθεια της δώσει μια θέση για να ζήσει σε ένα διαμέρισμα στη μεγάλη κοινότητα, ένα περιορισμένο χρονικό καταφύγιο, καθώς η προσέλευση είναι μεγάλη. Ο σύζυγός της (τον αποκαλώ Mohammed για λόγους ασφαλείας) ταξίδεψε μέσω του Λιβάνου, της Τουρκίας και της Λέσβου για να φτάσει στην ηπειρωτική χώρα της Ελλάδας, ελπίζοντας να πάρει την οικογένεια στην Ευρώπη, καθώς θεωρούν ότι είναι ασφαλές για αυτούς.
Ό,τι είχαν το πούλησαν για να εξασφαλίσουν το ταξίδι του συζύγου. Η Jasmine έμεινε πίσω με πέντε παιδιά και μια κοιλιά που μεγάλωνε μια νέα ζωή. Χωρίς χρήματα, χωρίς βάσεις. Ότι την κρατάει είναι τα νέα από το ταξίδι του άντρα της. Δεν γνωρίζει τι επιφυλάσσει το μέλλον για την ίδια, ούτε τι μπορεί να αντιμετωπίσει ο σύζυγός της ενώ διασχίζει τον ωκεανό σε ένα σκάφος από καουτσούκ.
Αυτή είναι μια διαδρομή από την οποία οι ειδήσεις θα εξακολουθούν να δημοσιεύουν εικόνες καταστροφής βαρκών, πνιγμού και ανθρώπων που ξεβράζονται στην ξηρά, στις ακτές και στις παραλίες των ελληνικών νησιών.
Η Jasmine αναπτύσσει έντονο άγχος. Μετά από λίγο, τα μηνύματα και η επικοινωνία από τον αγαπημένο της άντρα σταματούν. Αρχίζει να πιστεύει ότι ο Mohammed πέθανε. Γεννάει το παιδί της, ενώ ο σύζυγός της φτάνει στη Γερμανία σε πολύ κακή κατάσταση. Θα πάρει πολύ χρόνο για να μπορέσει να μιλήσει για την εμπειρία του. Θα πάρει πολύ χρόνο για να καταφέρει να ανακάμψει. Έχει επιβιώσει όμως και αυτό είναι το πιο σημαντικό για όλους.
Η Jasmine αγωνίζεται να προσφέρει τρόφιμα και φάρμακα στον εαυτό της και τα παιδιά. Η αποτυχία του συζύγου, που δεν καταφέρνει να ενώσει όλη την οικογένεια, να μπορούν έστω να μοιράζονται τις δυσκολίες, την κάνει καταθλιπτική και νιώθει ανίσχυρη. Όλες της τις δυνάμεις τις διοχετεύει στη φροντίδα των παιδιών. Μόνο τη νύχτα επιτρέπει στον εαυτό της κάποια συναισθήματα. Φοβάται τη λύπη, την ελπίδα, την προσδοκία. Όλα τα όνειρα που είχαν με το σύζυγό της για ένα μέλλον με αγάπη είναι σαν ένα γυάλινο βάζο γεμάτο ρωγμές και φοβάται ότι θα σπάσει σε χίλια κομμάτια. Όταν μιλάει για τον σύζυγό της τα παιδιά αρχίζουν να κλαίνε. Η Jasmine ζει σε ασταθή κατάσταση χωρίς ελπίδες ότι στο μέλλον θα ζήσει και πάλι μια κανονική ζωή.
Ξανασυναντώ την Jasmine στο Λίβανο τον Μάρτιο του 2018, έχει πλέον επαφή με τον Μωάμεθ που κρατείται στη Γερμανία και αγωνίζεται με την υγεία του. Η Jasmine δεν μπορεί να ταξιδέψει στη Γερμανία λόγω των κλειστών συνόρων και ο σύζυγός της δεν μπορεί να εγκαταλείψει τη Γερμανία.
Τον Δεκέμβριο του 2017 συναντιόμαστε επίσης με την οικογένεια Ali και Fadia (δεν χρησιμοποιώ το επώνυμο για λόγους προστασίας) και τα παιδιά τους. Ξοδεύω λίγο χρόνο με δύο από τα μεγαλύτερα κορίτσια, τη Nadine 23 ετών και τη Nathaline ηλικία 20. Έχουν ζήσει στο Λίβανο από το 2011, προέρχονται από Homs στη Συρία και θυμούνται πολύ καλά τη νύχτα που λαθραία πέρασαν τα σύνορα από τη Συρία στο Λίβανο, μεταφέροντας όσα προσωπικά αντικείμενα μπορούσαν. Έχουν τα ίδια όνειρα με όλα τα κορίτσια στην εφηβεία σε όλο τον κόσμο. Είναι η κατάσταση που τα κάνει διαφορετικά και τα εμποδίζει να έχουν την ανάπτυξη που χρειάζεται για μια ενήλικη ζωή. Όλα τα χρήματα πηγαίνουν για να πληρώσουν το σχολείο των μεγαλύτερων παιδιών. Η Nadine σπουδάζει βιολογία και η Nathaline είναι κοινωνιολογία. Η οικογένεια είναι πολύ περήφανη για τη σκληρή δουλειά τους και το μόνο που θέλουν είναι επιστρέψουν σε μια ειρηνική Συρία. Αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με όλους τους άλλους πρόσφυγες, ελπίζουν και στηρίζονται ο ένας στον άλλον.
Η οικογένεια παρακολουθεί τις ειδήσεις κάθε μέρα και στολίζοντας χριστουγεννιάτικο δέντρο μου λένε ότι προετοιμάζουν τα παιδιά για μια ζωή στην Ευρώπη, αν δεν μπορέσουν να επιστρέψουν στη Συρία. Η οικογένεια κερδίζει κάποια χρήματα με αγροτικές δουλειές.
Μένω αρκετό καιρό μαζί τους τον Μάρτιο του 2018, με δέχονται, με αφήνουν να συμμετέχω εύθραυστη ζωή τους και αισθάνομαι τόσο ταπεινή για την εμπιστοσύνη που μου δείχνουν όταν καλωσορίζουν νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ. Όταν συνεχίζουν κανονικά της ζωή τους και ας περπατώ δίπλα τους με την κάμερά μου.
Η Nadine και η Nathaline ξοδεύουν πολύ χρόνο στις σπουδές αλλά και στη διδασκαλία των νεότερων αδελφών, να τους μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Η αγάπη μεταξύ τους είναι βαθιά. Προσπαθούν να έχουν τον ίδιο ρυθμό στη ζωή όπως είχαν στο σπίτι τους.
Ως φωτογράφος συναντώ ανθρώπους σε τόσες διαφορετικές και σημαντικές στιγμές στη ζωή τους, με οδηγούν στον κόσμο τους και εύχομαι ότι ήμουν σε θέση να μπορούσα να επηρεάσω πολύ περισσότερο για ένα καλύτερο μέλλον. Σχεδόν όλοι όσοι συναντώ στο Λίβανο επιθυμούν να γυρίσουν πίσω στη Συρία. Η καρδιά τους είναι στη Συρία που άφησαν. Ξέρουν ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να καταφέρουν να χτίσουν ξανά την όμορφη χώρα που η Συρία ήταν κάποτε.
Η Sølvi Iren είναι φωτογράφος και νοσηλεύτρια παιδιών με ειδικές ανάγκες. Έχει σπουδάσει φωτογραφία στο Bilder Nordic School of Photography. Το ενδιαφέρον της για τον άνθρωπο και η αγάπη της για την φωτογραφία την έχουν ταξιδέψει σε πάρα πολλά μέρη του κόσμου. Το τελευταίο χρονικό διάστημα την απασχολεί η κατάσταση των προσφύγων και εργάζεται με μεγάλο πάθος πάνω σε αυτό το θέμα.
Woman and children of Syria`s war
In November 2015, I started my photographic documentation of the refugees situation, which was supposed to be a 1 yeas project, but the reality that became clearer and clearer to me throughout each trip I took, bought me deeper and deeper into the tragic situation of women and children that was flee the conflict of war.Now it is year 2018, and I feel I will never be able to finish to document this crisis, which is constantly expanding, and I come closer and closer to the people in their emotions in the everyday lives. My dedication to document this never stops.I do not go into the political situation in these articles, because they are so well documented by others who have higher skills than me in that area. All honor to them for the work they are doing.I want to express my great respect towards the people of Greece, in being so welcomed for people, even when themselves struggle in a country of economic crisis. The Greeks are very warmhearted, and we could learn a great deal in Europe from them. Libanon that also have open their doors and heart, despite the situation they live in themselves.
These countries open their doors and try their best do make a shelter for people in the best possible way they can. Countries in such big financial difficulties as overflowed by so traumatized people that escape war. With a different economy in this countries, the rest of the world would see how much they provide, but in the name of injustice what the rest of the world is able to see and talk about is what they are not able to solve or manage in this crisis.
The refugees struggle for existence in a daily life filled with challenges we in Europe can only experience in nightmares.
Every day, which is initially ruled by trauma, they do not have the opportunity to process, due to a life where everything is about surviving from day to day, and choices that must be taken from so bad human living conditions. I meet women who do not have possibilities to be women, children without possibilities to be children, and men that may not be able to be the men they want to be. Their pride are reduced or diminished, the despair over the human “role” that can not be filled in the way they want, because the situation makes them powerless.
I am humble towards the trust I am shown by people in such vulnerable situations, over the women that fight a fight the few of us can grasp. A life in which the world has become such an unsafe place.
My journey started in Greece, on the island of Lesvos, just a few kilometers from Turkey`s coast. It has led me to the streets of Athens, the life in port of Piraeus that was housing thousands of people in the hardest time, to Idomeni`s tragic period when the border get closed, to Beirut in Libanon, and to Bekaa valley`s limitless poverty, and I see people struggle for life after escaped from a war they can not see an end to while they still try to keep in their hearts the dream of a peaceful Syria they can return to.
In December 2017 i meet Jasmine, a woman with 5 children who lived in a building with 20 other Syrian refugees. A shy and modest woman, that not trust so many people anymore. They lived first in a camp on the border, before the public help her get a place to live in a apartment in the big community, a time limited shelter, as the attendance is big. Her husband(I call him Mohammed for safety reasons) has traveled through Lebanon, Turkey, Lesvos to reach the mainland of Greece, in hope for getting the family to Europe as they think is a safe place for them.
Everything they have is being sold for the husbands journey, Jasmine is left behind with 5 children, with a growing belly with a new life inside, without money, without founds, all that keep her up is waiting for the husband`s feedback along the way on his travel. She is not aware of the challenges she will meet, nor the shocking challenges her husband faces, through his struggle for his life while crossing over ocean in a overfilled rubber boat. This is a route the news still publishes pictures of breakdown of boats, drownings, and people washed ashore on the coasts and on the beaches of the Greek island.
Jasmine develops strong anxiety, new trauma in a situation she knows she can not get any help. After a while, messages and all communication from here dear husband stops, and she for a time lives in a state where she believes Mohammed has died.
She give birth to her newest child while her husband arrives in Germany in a very bad condition. What he has experience along the way will take a long time for him to express in words, it wil take a long time for him to recover. He has survived, and that is the most important for them all.
Jasmine struggles to provide food and medication for her self and the children. Missing the husband, not being a family together and not being able to share all the difficulties with him, makes her depressed and powerless. All her strength and power is used to care for the children. When the night comes she will try to hold on to herself, it is the only time she dare to have any emotions about it all. She is afraid of feelings. For sorrow, for hope, and for expectations. All the dreams she and her husband has had for love and future has become a glass jar full of cracks and she is afraid it will go is 1000 parts. When she talk about her husband Mohammed, the children start to cry. Jasmine lives in a limbo without a time perspective on if or when a normal life is going to resume.
I travel back to Jasmine in Libanon in March 2018, she has now contact with mohammed who is detained in Germany and struggles with his health. Jasmine can not travel to Germany due the closed borders, and her husband can not leave Germany.
In December 2017 I also meet the family Ali and Fadia ( I do not use the last name of protective reasons) and the children of them. I spend some time with 2 of the oldest girl, Nadine age 23, and Nathaline age 20. They have lived in Libanon since 2011,they come from Homs in Syria, and they remember very well the night they smuggled themselves over the border from Syria to Libanon , after they have carried their personal belongings as far as they was able to. They have the same dreams as every other teenage girls all over the world, it is just the situation that make them different, and stop them from having the development they need in to a adult life. All the money goes to pay for school for the oldest. Nadine is study Biologi, while Nathaline is study sosiologi. The family is a very proud and hard working,and just want to go back to a peaceful Syria in the feature. They are meeting the same challenges as all other refugees, hope and disperse walk shoulder by shoulder.
The family is following the news everyday, and with the Christmas tree, they are telling me that they also prepare the children for a life in Europe, if they can not return to Syria. The family get some money by working on the feelds.
I spend a lot of time with the family in march 2018, in a deep and emotional way, they let me in to their fragile life, and I feel so humble for the trust they show me when they are welcoming early in the morning and late in the evening, when they keep on doing the normal life ,with me walking around with my camera. Nadine and Nathaline spend a lot of time with schoolwork, and also with teaching the younger siblings to read and write, and the love between all of them is heartwarming. They are trying to have the same rhythm in the life as they had in Homs, inside the house.
As a photographer I meet people in so many different important times in their life, they take me in to their world, and I wish I was able to influence much more in the feature for people who is fleeing was sone. Almost everyone I meet in Libanon wish for a life back in Syria in the feature, their heart is still in the Syria they left. They know it will take many year to build up again the beautiful country that Syria once was.
