Συνέντευξη στον Γιάννη Γρηγοράκο
Με τη συγγραφέα και κηφισιώτισσα Κατερίνα Δουκάκη επικοινωνούμε σήμερα με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου της “Στον Κόσμο των Ονείρων” από τις εκδόσεις Πλέθρον.
Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που συναντάμε την Κατερίνα στο διάβα μας, αφού την έχουμε γνωρίσει μέσα από τον κοινωνικό της βίο και τη συμμετοχή της σε συλλόγους της πόλης μας αλλά και στα κοινά της Κηφισιάς. Ας την γνωρίσουμε τώρα και μέσα από την γραφή της που είναι πάρα πολύ γλαφυρή και γεμάτη, όνειρα και συναισθήματα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Κατερίνα Δουκάκη γεννήθηκε στη Μυτιλήνη. Τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια τα πέρασε παίζοντας στις αλάνες της πόλης και ποδηλατώντας δίπλα στη θάλασσα. Μεγάλες αγάπες: το πιάνο, τα μαθηματικά, τα εξωσχολικά βιβλία και τα σκυλιά. Διάβαζε τα πάντα. Από «Μικρό Σερίφη» μέχρι το «Ζαν Κριστόφ» του Ρομαίν Ρολάν. Στα δεκαοκτώ τη βρήκε η Φυσική στο Μέγα Αμφιθέατρο της Σόλωνος. Εργαστήρια, αγώνες, καταλήψεις, πολιτικά περιοδικά. Ταυτόχρονα ωδείο, πολύωρη μελέτη στο πιάνο, εξετάσεις.
Μια ζωή στο δίλημμα «Μουσική ή Φυσική;» Πότε νικούσε η Μουσική και πότε η Φυσική έπαιρνε κεφάλι. Δέκα χρόνια δασκάλα πιάνου στο Εθνικό Ωδείο. Στα τριάντα ο πρώτος διορισμός στα Λαγκάδια Αρκαδίας. Εικοσιεννέα χρόνια στο δημόσιο σχολείο, τη μια πόλεμος την άλλη ειρήνη. Είκοσι χρόνια στην πολιτική, τη μια πόλεμος την άλλη ειρήνη. Και στο τέλος ανάπαυλα και αναστοχασμός. Ο αναστοχασμός έγινε γραφή και η γραφή βιβλίο. Ένα βιβλίο γι’ αυτούς που ονειρεύτηκαν πολύ.
Στην Κηφισιά
Από το 1985 κατοικεί στην Κηφισιά με την οικογένειά της. Από το 2012 μέχρι το 2018 υπηρέτησε στο 2ο Γυμνάσιο Κηφισιάς. Ήταν τρεις φορές υποψήφια δημοτική σύμβουλος. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και γραμματέας, τα πρώτα χρόνια, στον σύλλογο «Οι Φίλοι της Ορχήστρας Ποικίλης Μουσικής Κηφισιάς». Είναι μέλος του σωματείου κοινωνικής μέριμνας «Η Αρωγή
Κατερίνα Δουκάκη Στον Κόσμο των Ονείρων Εκδόσεις Πλέθρον
- Στην ιστορία σας μπλέκονται πραγματικά πρόσωπα και πρόσωπα μυθοπλασίας. Πού τελειώνει η πραγματικότητα και πού ξεκινάει η μυθοπλασία στο βιβλίο σας;
Τα πραγματικά πρόσωπα είναι: η Ελένη Μπούκουρα Αλταμούρα, ο Φραντσέσκο Σαβέριο Αλταμούρα και τα τρία παιδιά τους, ο Ιωάννης, η Σοφία και ο Αλεσσάντρο. Η Ελένη γεννήθηκε στις Σπέτσες το 1821 και ήταν η πρώτη Ελληνίδα ζωγράφος. Σπούδασε ζωγραφική στην Ιταλία, ντυμένη άντρας. Εκεί γνώρισε τον Αλταμούρα, τον παντρεύτηκε και έκαναν τρία παιδιά. Όταν χώρισαν το μικρότερο, ο Αλεσσάντρο, έμεινε στην Ιταλία με τον πατέρα του. Η Σοφία και ο Ιωάννης γύρισαν μαζί της στην Ελλάδα όπου και πέθαναν σε νεαρή ηλικία από φυματίωση. Στον Ιωάννη, που ήταν θαυμάσιος θαλασσογράφος, γίνεται αναφορά στο τελευταίο κεφάλαιο. Δυστυχώς δεν έζησε για να ξετυλίξει το ταλέντο του. Πραγματικά πρόσωπα είναι και όποιοι άλλοι αναφέρονται στην ιστορία της Ελένης Αλταμούρα όπως την έγραψε η Μπιάνκα στο σημειωματάριό της. Δηλαδή: ο πατέρας της Ελένης, ο δάσκαλός της κ. α. Όλοι οι υπόλοιποι απόγονοι της Ελένης που αναφέρονται στο βιβλίο, είτε στην Ιταλία είτε στην Ελλάδα, είναι φανταστικά πρόσωπα.
- Σε κάποιο σημείο αναφέρεστε σε ένα βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη που μιλάει επίσης για την ηρωίδα σας την Ελένη Μπούκουρα; Υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα δύο βιβλία;
Το βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη, Ελένη ή ο κανένας, αποτέλεσε την έμπνευση για το δικό μου βιβλίο. Η προσωπικότητα της Ελένης αλλά και το συγγραφικό ύφος της Γαλανάκη με συνάρπασαν την πρώτη φορά που διάβασα το βιβλίο, πριν είκοσι χρόνια περίπου. Στο δεύτερο μέρος του δικού μου βιβλίου ο Αλεσσάντρο, ο μικρότερος γιος της Μπιάνκα Αλταμούρα, διαβάζει στο σημειωματάριο της μητέρας του την ιστορία που έγραψε εκείνη για την Ελένη. Κάποια στοιχεία σ’ αυτήν την ιστορία είναι παρμένα από το βιβλίο της Γαλανάκη.
- Εσείς έχετε σπουδάσει μουσική, οι ήρωές σας ζωγραφίζουν και το βιβλίο σας είναι προϊόν λογοτεχνίας. Θεωρείτε ότι οι τέχνες συνδέονται μεταξύ τους;
Σίγουρα δεν είναι απαραίτητο να έχεις σπουδάσει μουσική ή ζωγραφική για να γράφεις λογοτεχνία ή το αντίστροφο. Μπορεί κάποιος να γράψει ένα υπέροχο μυθιστόρημα που καμιά αναφορά δεν θα έχει σε άλλο είδος τέχνης. Μπορεί να ζωγραφίζει καταπληκτικά και να μην ξέρει να βάλει δυο λέξεις δίπλα-δίπλα. Όταν όμως γράφουμε συνήθως γράφουμε γι’ αυτά που αγαπούμε. Έχω σπουδάσει φυσική και μουσική κι αυτό φαίνεται μέσα στο βιβλίο μου. Η ζωγραφική προέκυψε από την αναφορά στην Ελένη Αλταμούρα αλλά και από μια δική μου σχέση μ’ αυτήν καθώς η μικρότερη αδερφή μου, που έχει φτιάξει και το εξώφυλλο, είναι ζωγράφος. Τώρα σχετικά με το αν οι τέχνες συνδέονται μεταξύ τους σίγουρα υπάρχει μια υπόγεια σύνδεση γιατί όλες έχουν να κάνουν με την έκφραση προς τα έξω του εσωτερικού μας κόσμου. Υπάρχει κάτι μέσα μας που θέλουμε να το επικοινωνήσουμε με τους άλλους και ο καθένας διαλέγει να το κάνει με τον δικό του τρόπο.
- Στο βιβλίο σας κυριαρχούν τα όνειρα. Πόσο σημαντικά θεωρείτε τα όνειρα στη ζωή μας;
Τα όνειρα έχουν δύο διαστάσεις. Είναι αυτά που ονειρευόμαστε και προσπαθούμε να επιτύχουμε και αυτά που έρχονται, έτσι από μόνα τους, πίσω από τα κλειστά μας βλέφαρα, όταν κοιμόμαστε. Τα πρώτα είναι σημαντικά γιατί καθορίζουν τη ζωή μας μιας και ζούμε παλεύοντας να τα πραγματοποιήσουμε. Τα δεύτερα, έχουν πει πολλοί σοφοί, είναι άμεσα συνδεδεμένα με την πραγματική ζωή είτε εμφανώς, με γεγονότα και καταστάσεις, είτε αφανώς, με το υποσυνείδητό μας. Πολλές φορές τα πρώτα εκπορεύονται από τα δεύτερα ή τα δεύτερα από τα πρώτα. Τα όνειρά μας είμαστε εμείς και όταν η ονειρική ζωή διασταυρώνεται με την πραγματική ζούμε τις πιο αληθινές στιγμές μας.
- Αναφέρετε στον πρόλογο ότι είχατε περάσει πολλές φορές από το σπίτι της ζωγράφου ηρωίδας σας στις Σπέτσες. Από όταν αρχίσατε να γράφετε το βιβλίο επιδιώξατε να το δείτε κι από μέσα;
Δεν το επιδίωξα γιατί ξέρω ότι ανήκει σε ιδιώτες, τους απογόνους της οικογένειας από τα αδέρφια της Ελένης. Μια φορά μόνον που έτυχε να είναι ανοιχτή η εξώπορτα του κήπου είδα το εσωτερικό του. Πηγαίνω όμως πολλές φορές από την πίσω μεριά που έχει έναν μώλο και κάθομαι και το χαζεύω. Αυτό το σπίτι είναι Ιστορία.
- Ποιο συναίσθημα θα θέλατε να κυριαρχήσει στους αναγνώστες σας όταν διαβάζουν το βιβλίο;
Στο βιβλίο οι ήρωες βιώνουν την απώλεια αγαπημένων ανθρώπων και την ματαίωση των ονείρων τους. Αυτά όμως τους οδηγούν, μέσα από μια διαδικασία αναστοχασμού και ενδοσκόπησης, στην πίστη ότι οι αγαπημένοι άνθρωποι που έφυγαν συνεχίζουν να υπάρχουν μέσα μας και είμαστε συνέχειά τους. Ότι τα όνειρά μας δεν ματαιώνονται ποτέ αν συνεχίσουμε να παλεύουμε γι’ αυτά. Αν θέλετε να σας απαντήσω μονολεκτικά θα έλεγα το συναίσθημα της «αισιοδοξίας».
- Πρόκειται για το πρώτο σας βιβλίο. Ποια τα συναισθήματα όταν πήρατε το πρώτο αντίτυπο;
Το βιβλίο αυτό βγήκε «έτσι χωρίς πρόγραμμα». Η συγγραφή του κράτησε πάνω από τρία χρόνια. Γράφτηκε και ξαναγράφτηκε αρκετές φορές. Ωρίμασα κι εγώ και ωρίμασε κι αυτό μαζί μου. Δεν είχα σκοπό να το εκδώσω γιατί πάντα πίστευα ότι πρέπει να γράψει κανείς ένα αριστούργημα για να τολμήσει να το βγάλει μέσα σ’ αυτόν τον απίθανο αριθμό βιβλίων που εκδίδονται κάθε χρόνο. Οι δικοί μου άνθρωποι με πίεσαν να το προχωρήσω και τους ευγνωμονώ γι’ αυτό. Είναι μεγάλη η χαρά και η ικανοποίηση που αισθάνεσαι όταν πιάνεις στα χέρια σου το δημιούργημά σου ως απτό πλέον αντικείμενο. Ως κάτι που μπορούν και οι άλλοι να το δουν, να το ακουμπήσουν, να το μυρίσουν. Ίσως κάποτε εκλείψει η τυπογραφία. Ήδη πολλοί άνθρωποι διαβάζουν τα e-books ή ακούνε τα audiobooks. Η λογοτεχνία δεν θα πάψει να υπάρχει αλλά θα λείψουν δύο αισθήσεις από το διάβασμα: η όσφρηση και η αφή.
- Έχετε παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής. Πόσο σημαντική θεωρείτε αυτή τη διαδικασία στη συγγραφή ενός βιβλίου;
Σ’ όλη μου τη ζωή ήμουν εκπαιδευτικός. Δέκα χρόνια ως δασκάλα πιάνου και τριάντα χρόνια ως φυσικός στο δημόσιο σχολείο. Πιστεύω στην αξία της εκπαίδευσης. Κάποιοι αναρωτιούνται: Μα όλα μπορούν να διδαχθούν; Σίγουρα στην τέχνη πρέπει να προϋπάρχει το ταλέντο. Η εκπαίδευση έρχεται να το βοηθήσει να πάει παραπέρα. Πιο σίγουρα και πιο γρήγορα. Και σ’ αυτό βέβαια υπάρχουν όρια. Δεν πρέπει ο καλλιτέχνης να χάσει τον εαυτό του μέσα στον δάσκαλό του. Εκεί οφείλουν να συνεργαστούν ο δάσκαλος με τον μαθητή.
- Έχετε ποτέ ονειροπολήσει σε κάποιο παγκάκι; Έχετε κάποιοι αγαπημένο παγκάκι;
Το αγαπημένο μου παγκάκι βρίσκεται στις Σπέτσες, στο δασάκι του φάρου. Είναι ανάμεσα στα πεύκα. Πολλές φορές περπατώ ως εκεί, συνήθως τα απογεύματα. Είναι όμορφα γιατί από τη μια ατενίζεις το πέλαγος και από την άλλη καμαρώνεις τα όμορφα σπίτια στο Παλιό Λιμάνι. Έχω γεννηθεί κι έχω μεγαλώσει στη Μυτιλήνη. Η θάλασσα είναι σημαντικό κομμάτι της ζωής μου. Δυστυχώς η Λέσβος πέφτει πολύ μακριά και τη χαιρόμαστε μόνον το καλοκαίρι. Η Κηφισιά είναι πανέμορφη αλλά έχει αυτό το μικρό μειονέκτημα. Είναι πολύ μακριά από τη θάλασσα.
Σας ευχαριστώ πολύ για το βήμα που μου δώσατε στην εφημερίδα σας που αποτελεί παράδοση στην πόλη μας. Να είστε καλά και να συνεχίσετε το όμορφο έργο σας.
