Συνέντευξη με τον πρόεδρο της Ένωσης, Αλέξανδρο Κακαβά στην Έρικα Αθανασίου
Ο Αλέξανδρος Κακαβάς είναι βραβευμένος σεναριογράφος και από το 2012 έως και σήμερα πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος (Ε.Σ.Ε.). Έχει στο ενεργητικό του πολλά σενάρια ταινιών, συμμετοχή σε σειρές, ενώ τα τελευταία χρόνια ασχολείται με το ιστορικό ντοκιμαντέρ. Έχει διατελέσει σε πολλές διοικητικές θέσεις σε τομείς του Πολιτισμού. Για πολύ καιρό διατηρούσε μόνιμη στήλη στην έντυπη «Κηφισιά».
- Η Ένωση Σεναριογράφων είναι από τις λίγους φορείς που δεν μείωσε τις δραστηριότητές του λόγω της πανδημίας. Ποιες δράσεις έχετε τώρα σε εξέλιξη και τι προγραμματίζετε άμεσα;
Πολύ σωστή η επισήμανσή σας, καθώς η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσαμε μεσούσης της καραντίνας ήταν να προσφέρουμε στον κόσμο δημιουργικές διεξόδους από τις ψυχολογικές συνέπειες της υποχρεωτικής απομόνωσης. Για αυτό όχι μόνο δεν μειώσαμε, αλλά αντιθέτως αυξήσαμε τις πολιτιστικές δράσεις μας – ποσοτικά και ποιοτικά.
Οι δράσεις που έπονται πέραν των διαγωνισμών και των σεμιναρίων είναι η βράβευση των νικητών του διαγωνισμού συγγραφής σεναρίου μικρού μήκους με θέμα το 1821, η παρουσίαση των εκδοθέντων βραβείων των διαγωνισμών και των δημιουργών τους, η μουσική παράσταση με την κομπανία του Γιώργου Αλτή «Από το Μικρό στο Μεγάλο», ένα αφιέρωμα σε 15 εκλιπόντες κορυφαίους Έλληνες στιχουργούς και η διεξαγωγή της προκριματικής φάσης «Μονόλογοι επί Σκηνής» που θα διεξαχθεί σε 27 περίπου νομούς ανά την Επικράτεια.
- Από πότε είστε πρόεδρος της Ένωσης και για ποιες από της δράσεις της νιώθετε μεγαλύτερη ικανοποίηση;
Κατά πρώτον ας ειπωθεί ότι ούτε γεννήθηκα για να αποθάνω πρόεδρος, ούτε είμαι ο ένας και μοναδικός. Στην Ελλάδα επικρατεί ατυχώς, κυρίως στην πολιτική σκηνή, αυτή η νοσηρή ιδεοληψία από ανθρώπους που θεωρούν τηn πολιτική τους θέση ως ισόβιο χαρακτηριστικό της ταυτότητάς τους ακόμα και εάν ουδέν έχουν προσφέρει εις τον τόπο τους. Υπήρξα, λοιπόν, απλό μέλος, γενικός γραμματέας και μετά από 10ετία συμμετοχής στα διάφορα Δ.Σ. εξελέγην για πρώτη φορά πρόεδρος το 2005. Επειδή όμως διορίστηκα εθνικός εκπρόσωπος της χώρας στο Eurimages, επέλεξα, για λόγους αρχής, να παραιτηθώ τότε της προεδρίας και να επανέλθω, κατόπιν πρόσκλησης κάποιων μελών της, το 2012.
Έκτοτε με μια δράκα αφοσιωμένων μελών της Ε.Σ.Ε. έχουμε προσπαθήσει να προσεγγίσουμε το ευρύ κοινό ανά την επικράτεια και να τους προσφέρουμε την ευκαιρία, μέσω των διαγωνισμών αλλά και των σεμιναρίων/εργαστηρίων, να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους στα διάφορα είδη λόγου, σενάριο, θεατρικό έργο και στίχους, τα οποία χειριζόμαστε.
Τις ποικίλες αυτές δημιουργικές ενασχολήσεις έχει εναγκαλισθεί θερμά ο κόσμος και αυτό μας χαροποιεί.
- Πώς χαρακτηρίζεται κάποιος ως σεναριογράφος;
Εάν έχει συγγράψει έργο, κινηματογραφικό ή/και τηλεοπτικό από το οποίο απορρέει πνευματικό δικαίωμα, δηλαδή έχει προβληθεί στη μικρή ή μεγάλη οθόνη
- Ποιο είναι το δικό σας προσωπικό έργο το οποίο απολαύσατε ιδιαίτερα κατά τη δημιουργία του;
Δεν υφίσταται προσωπικό έργο στο επάγγελμά μας, οπότε η απόλαυση από τη δημιουργία ενός έργου απορρέει αφ’ ενός από την ποιότητα της συνεργασίας με τους διάφορους συντελέστες/συνεργάτες και αφ΄ ετέρου από την απήχηση του έργου στο κοινό, περιλαμβανομένων των επαγγελματιών κριτικών.
Θα αναφέρω ως πιο αγαπημένες την ταινία «ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ» σε σκηνοθεσία Αντώνη Κόκκινου και παραγωγή Παναγιώτη Παπαχατζή, τη μικρού μήκους μου «Η ΚΟΥΚΛΑ», κάποια από τα επεισόδια «ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ» με σκηνοθέτες τους Πάνο Κοκκινόπουλο, Μπάμπη Σπανό και Χρήστο Δήμα, τη σειρά ντοκιμαντέρ: «ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» σε σκηνοθεσία Κώστα Μαζάνη και Κατερίνας Ευαγγελάκου, τις σειρές ντοκιμαντέρ μου ΜΝΗΜΕΣ ΧΑΡΑΣ, ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ και 1821 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και τη συλλογική σειρά ντοκιμαντέρ της Ε.Σ.Ε. «ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ».
- Τα τελευταία χρόνια ασχολείστε κυρίως με το ιστορικό ντοκιμαντέρ. Ποιες είναι οι παγίδες που θα πρέπει να αποφύγει κανείς όταν ασχολείται με το συγκεκριμένο είδος;
Η μονομέρεια. Ατυχώς πολλοί δημιουργοί ερμηνεύουν τα ιστορικά γεγονότα με πολιτικά ή κομματικά κριτήρια. Εγώ θεωρώ ότι η ιστορία δεν πρέπει να ερμηνεύεται βάσει τοιούτων κριτηρίων, αλλά αυστηρά, όσο τούτο είναι εφικτό, αντικειμενικά.Οπότε η παράθεση διαφορετικών, και ακόμα καλύτερα, αντικρουόμενων απόψεων επί του ιδίου θέματος ενισχύει την αξιοπιστία του έργου.
- Τι θα λέγατε σε έναν νέο που θα ήθελε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο;
Να ασχοληθεί λαμβάνοντας υπόψη του ότι εάν επιθυμεί να βιοπορισθεί θα χρειασθεί, παράλληλα, να ασχοληθεί με την τηλεόραση.
Οπότε η επόμενη ερώτηση είναι κατά πόσο είναι εύκολο να ασχοληθεί κάποιος με την τηλεόραση.
Δεν γνωρίζω κατά πόσον είναι εύκολο πλέον να βιοπορισθεί ένας σεναριογράφος από την ιδιωτική τηλεόραση καθώς οι αμοιβές είναι ιδιαιτέρως χαμηλές και απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να αυξηθούν, είναι η επιτυχία. Δηλαδή τηλεθέαση που ανταμείβεται με αύξηση του διαφημιστικού εσόδου και επιτρέπει στην επιχείρηση να συνεχίσει την απρόσκοπτη λειτουργία της. Εξ ου και το δίλημμα σεναριογράφου. Ακολουθώ την πεπατημένη έως ότου εδραιώσω τη θέση μου στην αγορά και κάποια στιγμή θα μου επιτραπεί να γράψω άνευ όρων και περιορισμών ή επιλέγω εξ αρχής να μην παραβώ τις αρχές μου κινδυνεύοντας να παραμείνω εκτός νυμφώνος; Πάντως και στα δυο αυτά διλήμματα η ιδιωτική τηλεόραση απαντά ευθαρσώς. Ανταμείβω την τηλεθέαση όχι αδιαφορώντας για την ποιότητα αλλά προτιμώντας σαφώς την πρώτη.
- Πιστεύετε ότι μπορεί κάποιος να πραγματοποιήσει σπουδές κινηματογράφου στην Ελλάδα σήμερα;
Δεν γνωρίζω το πρόγραμμα σπουδών του τμήματος κινηματογράφου στη σχολή Καλών Τεχνών στο Α.Π.Θ., οπότε δεν δύναμαι να έχω γνώμη. Πάντως όσον αφορά στη διδασκαλία σεναρίου, έχω εμπιστοσύνη στις ικανότητες του χαρισματικού Παναγιώτη Ιωσηφέλη, καθηγητή σεναρίου στη σχολή.
- Ανάμεσα στις πετυχημένες δράσεις της Ένωσης Σεναριογράφων είναι και οι διαγωνισμοί της. Τι έχει να κερδίσει κάποιος που βραβεύεται από την Ένωση;
Κατά τη γνώμη μου η συμμετοχή σε έναν διαγωνισμό και ιδίως σε έναν διαγωνισμό όπου τηρείται αυστηρά η ανωνυμία των μετεχόντων και όπου τα μέλη των επιτροπών δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, αποτελεί πρόκληση για οιονδήποτε, πόσο μάλλον για έναν ερασιτέχνη δημιουργό. Θεωρώ ότι κάθε τέτοια προσπάθεια συμβάλλει στην εξέλιξη και εκλέπτυνση του συγγραφικού χαρίσματος κάθε επίδοξου δημιουργού.
- Συχνά ακούμε ότι το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου συμβάλλει οικονομικά στη δημιουργία κάποιου έργου. Έχει πιθανότητες σήμερα ένας νέος δημιουργός να επιδοτηθεί;
Το Ε.Κ.Κ. επιχορηγείται με μικρά κονδύλια από το ΥΠ.ΠΟ.Α. εξ ων το μεγαλύτερο μέρος διατίθεται για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων του που είναι πολύ υψηλά σε σχέση με τις υπηρεσίες που προσφέρει στους δημιουργούς, αλλά εφ’ όσον πρόκειται περί επιλογής της εκάστοτε πολιτικής διοίκησής του, οφείλουμε να τη σεβόμαστε, ακόμη και εάν διαφωνούμε. Θεωρούμε ότι αρκετές διοικήσεις, όχι όλες, κινήθηκαν με γνώμονα ίδια συμφέροντα, γεγονός αν μη τι άλλο άκομψο, καθώς πρόκειται περί δημοσίου φορέα.
Ατυχώς το ΥΠ.ΠΟ.Α. επί σειρά ετών έχει αποφύγει, παρά τα πολλά επιβαρυντικά για το Ε.Κ.Κ. πορίσματα, να προβεί σε επιβολή κυρώσεων με αποτέλεσμα η κατάσταση να έχει εξοκείλει εις βάρος φυσικά των δημιουργών και ιδίως των νεωτέρων. Θα ήθελα πάντως να μνημονεύσω τον αείμνηστο Κώστα Βρεττάκο, επί των ημερών του οποίου το πρόγραμμα “Νέο Βλέμμα” επέτρεψε σε πολλούς νέους δημιουργούς της εποχής εκείνης, να συγκαταλέγονται σήμερα, στους επιτυχημένους δημιουργούς.
