Της ΜΑΡΘΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
Στο πλαίσιο των κύκλων διαλέξεων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου στην Κηφισιά, πρόσφατα είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του αρχιτέκτονα και δημοτικού συμβούλου Πάνου Ραυτόπουλου με θέμα: «Νέες Χρήσεις σε Διατηρητέα και μη Κτίσματα της Κηφισιάς». Βασικά, λίγοι είναι οι ειδικοί που έχουν καταπιαστεί με το θέμα αυτό και λίγα κείμενα έχουν δημοσιευτεί για την αλλαγή χρήσης των ιστορικών διατηρητέων της Κηφισιάς.
Αρχικά ο ομιλητής αναφέρθηκε στο πώς και πότε κτίσθηκαν οι γνωστές σε όλους μας βίλες που συναντάμε στην περιοχή του παραδοσιακού τμήματος της Κηφισιάς: «Με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε το 1881 ο Χαρίλαος Τρικούπης (1832-1897), ενθάρρυνε το ρεύμα του επαναπατρισμού πολλών ομογενών. Αυτοί με τη σειρά τους, αντιγράφοντας τους ευρωπαϊκούς τρόπους ζωής, εισήγαγαν στην Ελλάδα την ιδέα της δεύτερης κατοικίας – τύπου βίλα – που μέχρι το 1880 ήταν ελάχιστα διαδεδομένη».
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ της Κηφισιάς: «Αυτή περιλαμβάνει όλους σχεδόν τους αρχιτεκτονικούς τύπους των εξοχικών σπιτιών, σε απομίμηση βεβαίως….» κατονομάζοντας παραδείγματα μεσαιωνικών πύργων (έπαυλη Αποστολίδη), νεογοτθικών κτισμάτων (έπαυλη Πρωτοπαπαδάκη), επαύλεις σε καστροειδή (castellated) ρυθμό (μέγαρο Λιμπρύτη), ακόμη και βίλες με εξελιγμένη Παλλαντιανή αρχιτεκτονική (βίλλα Καζούλη) κ.α.
Ο Πάνος Ραυτόπουλος επισήμανε την αναγκαιότητα οι σημερινοί ιδιοκτήτες διατηρητέων να δύνανται να παραχωρούν το ακίνητό τους – με τις σχετικές δεσμεύσεις που καθορίζονται από ειδικούς νόμους – σε επιχειρήσεις, εταιρείες, τράπεζες, κολλέγια, μουσεία κ.α. εφόσον αδυνατούν είτε να τα κατοικήσουν είτε να τα συντηρήσουν. «Άλλωστε», αναρωτήθηκε ο ομιλητής «υπάρχει άλλος τρόπος να διατηρηθεί η πολιτιστική μας κληρονομιά τη στιγμή που η Πολιτεία αδυνατεί να την προστατέψει»;
Ως επιτυχημένα παραδείγματα αλλαγής χρήσης διατηρητέων σπιτιών που άλλαξαν χρήση, αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: Η έπαυλη της οικογενείας Παντελή Ζερβουδάκη (1890;) έργο Ερνέστου Τσίλερ στην οδό Τατοΐου 31, που από κατοικία, έχει τώρα χρήση χώρου κοινωνικών εκδηλώσεων. Η πρώην κατοικία του Θεόδωρου Ρετσίνα (1910) στη συμβολή των οδών Λεβίδου και Όθωνος έχει μετατραπεί στο γνωστό Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Η έπαυλη της Πηνελόπης Δέλτα, στην οδό Εμμανουήλ Μπενάκη, που στεγάζει πλέον το Ιστορικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη. Η οικία Μαρίνου Καλλιγά στη συμβολή της Λεωφόρου Κηφισιάς και Πεσμαζόγλου που στεγάζει μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία. Η κατοικία της οικογένειας Ζουμπούλη στη Λεωφόρο Κηφισιάς 314, που στεγάζει γνωστή κάβα ποτών, εστιατόριο και κατοικίες και αρκετά άλλα παραδείγματα.
Κλείνοντας την ομιλία του ο Πάνος Ραυτόπουλος με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα, πρότεινε ότι ο Δήμος θα πρέπει να ηγηθεί μιας σοβαρής καμπάνιας για την αναλυτική – επιστημονική καταγραφή όλων των διατηρητέων της Κηφισιάς, να διερευνήσει τρόπους οικονομικής ενίσχυσής τους ώστε να προστατευθούν με απώτερο σκοπό να διαφυλαχθεί αυτή η μοναδική πολιτιστική κληρονομιά της πόλης μας.
