Συνέντευξη στην Μάρθα Φωτοπούλου
Με την ευκαιρία της δεύτερης παρουσίασης της ποιητικής συλλογής της συμπολίτισσάς μας Νίνας Αλέξη με τον τίτλο «Ανίν Ιξελά» που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, Ιδρυμα Βούρου – Ευταξία (Παπαρρηγοπούλου 5-7, Πλατεία Κλαυθμώνος), την επισκευτήκαμε στο σπίτι της στη Κηφισιά, για μια «συζήτηση» για όλα. Λόγω οικογενειακής φιλίας ο πληθυντικός δεν υπάρχει.
– Νίνα, καλό μεσημέρι. Το Μάρτιο του 2017 εκδόθηκε η πρώτη σου ποιητική συλλογή από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ με τον ευφυή τίτλο «Ανίν Ιξελά» που είναι αναγραμματισμός του ονόματός σου, με ένα υπέροχο εξώφυλλο. Έχοντας διαβάσει και θεατρικά σου έργα, βλέπω ότι πάντοτε έχεις ως επίκεντρο – άξονα, τον Άνθρωπο.
Σωστά το επισημαίνεις Μάρθα, όντως και στις «Γυναίκες σε Κόκκινο Φόντο» αναφέρομαι μεταξύ άλλων στη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση του αιώνα, αυτή του Νταρφούρ. Δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά για μένα, αφού ο Άνθρωπος, είτε θετικά είτε αρνητικά, είναι ο πρωταγωνιστής, είναι ο δημιουργός κι ο καταστροφέας της επίγειας ύπαρξής του. Όσο για το θαυμάσιο εξώφυλλο της «Ανίν Ιξελά», είναι έργο του διακεκριμένου εικαστικού Φίλιππου Τσιτσόπουλου που ζει στο Λονδίνο.
– Πιστεύεις στη μετά θάνατον Ζωή;
Ένα ποίημά μου τελειώνει με τον στίχο «… δεν πιστεύω στο τέλος, στο θάνατο της ψυχής».
– Πώς προσεγγίζεις τον Άνθρωπο στην ποίησή σου;
Στην ποίησή μου ο Άνθρωπος είναι «γυμνός», όπως γεννήθηκε, αθώος κι ανοικτός σε κάθε εξωτερικό ερέθισμα αλλά και «γυμνός» από κάθε είδους προσωπεία. Εκφράζεται επομένως αληθινά με όσα βάρη κουβαλά, ψυχικά, αισθηματικά και κοινωνικά.
– Διαβάζω σε ένα δίστιχό σου «Πόσες θυσίες ακόμη για να χορτάσει το τέρας». Πες μας λίγα λόγια γι αυτό.
Από τους μυθικούς χρόνους ακόμη, υπήρχαν τα τέρατα είτε ως ανεξήγητα φαινόμενα είτε ως μεταφορική έννοια, όπως στην περίπτωση αυτή του δίστιχου. Τα τέρατα – δυστυχώς – εξακολουθούν να υφίστανται και στην εποχή μας όσο υπάρχει το υπερτροφικό ΕΓΩ. Ζούμε όλοι στο πετσί μας τις συνέπειες από τη δράση ενός υπερτροφικού ΕΓΩ μεγάλων κρατών. Δεν στέλνουμε πλέον θυσία στο Μινώταυρο επτά νέες και επτά νέους, αλλά έναν ολόκληρο λαό. Είναι χρέος μας όμως, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, να αφυπνίσουμε το Θησέα που κρύβεται μέσα μας.
– Από την ποιητική συλλογή, τα ποιήματα «Το Πρόσωπο δεν Είδα» που έχει ως ηρωίδα μία άστεγη ή το «Παράπλευρες Απώλειες» που μιλούν για την τραγωδία που συντελείται γύρω μας και τους πρόσφυγες, δείχνουν κοινωνική ευαισθησία.
Μα όταν ζεις στην εποχή των μεγάλων επιστημονικών ανακαλύψεων, των αλλαγών του παγκόσμιου χάρτη και συγχρόνως τη φτωχοποίηση – όχι του Τρίτου Κόσμου – αλλά της Δύσης και η ψαλίδα ολοένα ανοίγει, δεν μπορείς να μείνεις ανεπηρέαστος γιατί είσαι πια ο ίδιος μέρος του προβλήματος και καλείσαι να δώσεις λύσεις.
– Διαβάζω από τις «Παράπλευρες Απώλειες» μερικούς στίχους: «…Σκηνές τραγωδίας που εσύ έγραψες εσύ σκηνοθετείς με αθώα άβουλα πιόνια στη σκακιέρα της απληστίας……. Σκοτώσατε τη νιότη, κι αυτή ακόμη. Ένοχη νοιώθω που εμφιαλωμένα όνειρα μονοπωλούν τις αισθήσεις μου, που σπαταλήθηκα σε ψεύτικες υποσχέσεις…»
Κάπως έτσι πιστεύω πως νοιώθουμε οι Έλληνες. Πρέπει να τονίσουμε πάντως ότι ο ελληνικός λαός, παρά τα τεράστια προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζει – ακόμα και στην Κηφισιά – εισφέρει από το υστέρημά του και πραγματικά δίνει μαθήματα Ανθρωπιάς σε Ανατολή και Δύση και στο προσφυγικό ζήτημα. Τρομάζω που αντί το πρόβλημα των αστέγων να λύνεται, οι άστεγοι στη χώρα μας πληθαίνουν. Σε λίγο θα μιλάμε για συσσίτια λες και μιλάμε για τον καιρό. Και σαν να μη φτάνουν όλα αυτά να έχουμε να αντιμετωπίσουμε και το τεράστιο πρόβλημα με την ανεξέλεγκτη εισροή παράτυπων μεταναστών με μια Ευρώπη που δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες της και μας κουνάει το δάκτυλο επικριτικά.
– Η ποίησή σου χαρακτηρίζεται από μεγάλη εκφραστική δύναμη. Στο ερωτικό σου ποίημα «Ένα Φιλί» διαβάζω: «… Τα κατακκόκινα φτερά του έρωτα μου φόρεσες, ζεστά γλυκόλογα μέλωσαν τα μαλλιά, ξανθές κοιλάδες με άλικα αγριολούλουδα ανθίζουν στο κορμί, η Δονκιχωτική σου θλίψη τους χτύπους της καρδιάς σφυροκοπεί, την αγνότητά μου πλάθει…». Ο έρωτας τι ρόλο παίζει στη ζωή μας;
Πιστεύω πως ο έρωτας οφείλει να εξαγνίσει το υποσυνείδητο μέρος του εαυτού μας. Απαιτεί καλλιέργεια απ’ όσους τον αναζητούν, κόπο και φροντίδα και δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κάτι δεδομένο από το έτερον ήμισυ.
– Μπορεί ο έρωτας να διαρκέσει μια ζωή όπως στο ποίημά σου «Άχρονη Αγάπη»;
Ναι, υπό τον όρο να συνυπάρχει με την αγάπη.
– Αφιέρωσες από ένα ποίημα στον Δημήτρη Ποταμίτη, στην Πίτσα Μπουρνόζου, στον Αλέξη Σολωμό και στον Stephen J. Fry.
Οι τρεις πρώτοι με τίμησαν με τη φιλία τους και με ενέπνευσαν. Η φιλία για μένα είναι ίσως εξίσου σημαντική με έναν μεγάλο έρωτα. Μέσα από τις φιλίες μας εξελισσόμεθα σημαντικά. Είναι το δούναι και λαβείν που παίρνει διαστάσεις σχεδόν ιερές διότι υπάρχει το στοιχείο της ανιδιοτέλειας. Όσο για τον Stephen J.Fry δεν τον γνωρίζω προσωπικά, αλλά εκτιμώ τον αγώνα που δίνει υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα και όχι μόνο.
– Πώς κυλά μια μέρα στη ζωή της Νίνας Αλέξη;
Ακριβώς όπως και σε όλες τις γυναίκες που είναι και μητέρες κι αγωνιούν για το μέλλον των παιδιών τους. Κατ’ αρχάς έχω εγερτήριο στις 6.30 το πρωί. Φροντίζω και διαβάζω την δεκάχρονη κόρη μου, ασχολούμαι με όλες τις εξωτερικές και εσωτερικές δουλειές του σπιτιού, αφιερώνοντας πολλές ώρες και στον κήπο μου. Οι 24 ώρες της ημέρας για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν είναι αρκετές αφού γράφω και κάνω έρευνα συχνά μέχρι τις πρωινές ώρες.
– Πώς ξεκουράζεσαι;
Μεταξύ άλλων διαβάζοντας με την κόρη μου Αθανασία ένα καλό βιβλίο, επισκεπτόμενη κάποια έκθεση ή μουσείο, περνώντας όμορφο και ποιοτικό χρόνο με αγαπημένους μου φίλους.
– Ξέρω πως σου αρέσουν τα ταξίδια και μάλιστα τα μακρινά.
Όντως, ανέκαθεν είχα μια έφεση για μακρινά ταξίδια. Συχνά τα συνδυάζω με συμμετοχή του συζύγου μου ή και δική μου σε κάποιο συνέδριο. Έχω ταξιδέψει αρκετά και αγαπώ ιδιαίτερα την Νοτιοανατολική Ασία, μάλιστα προ εικοσαετίας, κάναμε μόνοι μας το γύρο του Βιετνάμ που διαφέρει πολύ από τη σημερινή του εικόνα. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για την Κίνα και όχι μόνο. Για μένα τα ταξίδια δεν προσφέρονται μόνο για αναψυχή αλλά ικανοποιούν μια εσωτερική ανάγκη, αυτή της μάθησης, της επαφής με άλλους πολιτισμούς. Εξελίσσομαι και μέσω της γνωριμίας μου με την ιστορική διαδρομή και την αλληλεπίδραση με διαφορετικούς λαούς. Ως εκ τούτου έχω αποκτήσει καλούς φίλους σε πολλά μέρη του κόσμου.
– Εμπνέεσαι και από την ιστορία όπως βλέπω στα ποιήματά σου.
Ναι, είμαι λάτρης της ιστορίας! Όταν είσαι φορέας μιας τέτοιας ιστορίας, δεν μπορείς να την αψηφήσεις. Ένα από τα ποιήματά μου είναι εμπνευσμένο από το Μέγα Αλέξανδρο που εισήγαγε την έννοια του πολίτη και την ισότητα μέσω της αρετής στους θεοκρατικούς πολιτισμούς της Ασίας. Κάποιο άλλο έχει ως θέμα την Αθήνα κι αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην αρπαγή των Γλυπτών του Παρθενώνα από τον λόρδο Έλγιν. Ένα τρίτο είναι γραμμένο σε ποντιακή διάλεκτο διότι, όπως γνωρίζεις, είμαι Πόντια και από τους δύο γονείς κι ευαισθητοποιημένη στο ζήτημα της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού και στην τραγωδία της Ποντιακής Γενοκτονίας.
– Ο πρώην υπουργός Παιδείας αμφισβήτησε την Ποντιακή Γενοκτονία.
Όχι μόνο την αμφισβήτησε, τη στιγμή που πολλοί αξιόλογοι Τούρκοι ιστορικοί αποδεικνύουν με νέα στοιχεία ότι πρόκειται περί Γενοκτονίας, αλλά αφαίρεσε πολλά κεφάλαια της Ελληνικής ιστορίας από τη διδακτέα ύλη και βεβαίως προσπάθησε να υποβαθμίσει μέχρι καταργήσεως το μάθημα των θρησκευτικών. Όλα αυτά με βρίσκουν τελείως αντίθετη.
– Ως Ελληνίδα γεννημένη και μεγαλωμένη στο εξωτερικό, φαίνεται πως έχεις ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα ταυτότητας.
Όταν κόβεται ο ομφάλιος λώρος μάνας και παιδιού, το μεταξύ τους δέσιμο όχι μόνο δεν κόβεται αλλά αντιθέτως ισχυροποιείται. Έτσι η αγάπη αλλά και ο δεσμός των Ελλήνων του εξωτερικού με την πατρίδα παραμένει ισχυρός.
– Ως Κηφισιώτισσα, τι σου αρέσει και τη σε ενοχλεί στην πόλη μας.
Αγαπώ την Κηφισιά! Μου αρέσει το πράσινο, τα μουσεία της, τα παλιά αρχοντικά σπίτια, οι ενδιαφέρουσες και γοητευτικές διαδρομές της, το ιστορικό κέντρο της κ.α. Όμως με ενοχλεί η αδιαφορία πολλών Κηφισιωτών για την καθαριότητα, οι ξενόγλωσσες και κάποτε ακαλαίσθητες επιγραφές των καταστημάτων. Χαίρομαι για τις ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου. Με θλίβει το γκράφιτι που υπάρχει σε αρκετά κτίρια το οποίο αποτελεί γενικότερο πρόβλημα στη χώρα μας, αφού ουδείς τιμωρείται σε αντίθεση με το εξωτερικό. Επικροτώ την πρωτοβουλία του Δήμου για την προβολή της Κηφισιάς ως πόλης εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού που όμως πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω αφού περπατώντας στους δρόμους της Κηφισιάς εξοικειώνεσαι με την ιστορία μας.
– Ετοιμάζεις κάτι στο μέλλον;
Ναι. Την Κυριακή 28 Μαΐου 2017 παρουσιάστηκει στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Κηφισιάς ο δωδέκατος τόμος του περιοδικού Graeco – Arabica (εκδόσεις Ηρόδοτος) στο πλαίσιο μιας ελληνο-αραβικής πολιτιστικής ημερίδας όπου συμμετέχω με ένα άρθρο μου. Επίσης θα μιλήσω επί ενός ποιήματος του Καβάφη και όχι μόνο. Την Τετάρτη 31 Μαΐου έγινε η 3η βιβλιοπαρουσίαση της «Ανίν Ιξελά» στο Σύλλογο των Αθηναίων στη Πλάκα. Επίσης προετοιμάζω την έκδοση του βιβλίου μου «Ζυμώσεις του Ελληνικού Θεάτρου με τον Αιγυπτιώτικο Ελληνισμό, 1856-1946».
Όπως καταλάβατε, η συμπολίτισσά μας Νίνα Αλέξη είναι μία πολυπράγμων νέα γυναίκα. Και τώρα λίγα λόγια για το βιογραφικό της. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία από Έλληνες γονείς με ποντιακές ρίζες. Σπούδασε παραστατικές τέχνες, θέατρο και χορό στο Λονδίνο με υποτροφία της αγγλικής κυβέρνησης. Εργάστηκε στο θέατρο στην Αγγλία και στην Ελλάδα. Υπήρξε πολιτική ανταποκρίτρια για Τα Νέα του Λονδίνου στην Αθήνα (1992-1995) και παραγωγός ραδιοφωνικών σταθμών του Λονδίνου και πολλά άλλα. Έχει γράψει 4 βιβλία, μία ποιητική συλλογή «Ανίν Αξελά» και το προαναφερθέν «Ζυμώσεις του Ελληνικού Θεάτρου με τον Αιγυπτιώτικο Ελληνισμό, 1856-1946» (υπό έκδοση).
