Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 10 Οκτωβρίου
Περισσότερες από 3.500 οι κλήσεις που δέχτηκε την περίοδο που απαγορευόταν η κυκλοφορία η Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018, που εξυπηρετεί η «Κλίμακα», φορέας που προσφέρει υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Όπως επισημάνθηκε, η πλειοψηφία των τηλεφωνημάτων αποσκοπούσαν περισσότερο σε κάποια επικοινωνία λόγω μοναξιάς παρά σε πρόθεση για αυτοκτονία.
Η 10η Οκτωβρίου είναι παγκόσμια ημέρα Ψυχικής Υγείας, μια ημέρα που βρίσκει την παγκόσμια κοινότητα να αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα ψυχικής υγείας λόγω της απειλής της πανδημίας.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας ήρθαμε σε επαφή με το Οικοτροφείο «Αφαία» της «Κλίμακας» που βρίσκεται στην Κηφισιά και κουβεντιάσαμε με την επιστημονική υπεύθυνη του Οικοτροφείου, Μαίρη Αντωνιάδου.
Ποιες είναι οι λειτουργίες, αρμοδιότητες του «Οικοτροφείου Αφαία» στο πλαίσιο του φορέα «Κλίμακα»;
Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί συνολικά 17 Μονάδες Ψυχικής Υγείας σε όλη την Ελλάδα, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας, με περισσότερους από 200 εργαζομένους και τουλάχιστον 100 και πλέον ενοίκους στις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης που διαθέτει. Το Οικοτροφείο «Αφαία» είναι ένα από τα παλαιότερα σε λειτουργία και φιλοξενεί 15 ασθενείς σε ένα οργανωμένο πλαίσιο, διασφαλίζοντας τη θεραπευτική παρακολούθησή τους και την παραμονή τους στην κοινότητα. Αξιοποιώντας πρωτοπόρες και καινοτόμες πρακτικές της επιστήμης και της τεχνολογίας, το Οικοτροφείο αποτελεί μία Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης με ορατά αποτελέσματα στη ζωή των ενοίκων της και της τοπικής κοινωνίας.Η συγκεκριμένη μονάδα περιγράφεται ως μακράς παραμονής και υψηλής προστασίας ως προς τους ενοίκους που διαβιούν σε αυτήν. Επιπλέον στους σκοπούς λειτουργίας της Μονάδας εντάσσονται η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην κοινότητα καθώς και εξειδικευμένων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης αυτήςμέσω προγραμμάτων Προαγωγής Ψυχικής Υγείας.
Υπάρχει αλληλεπίδραση με την τοπική κοινωνία της Κηφισιάς;
Το πλέγμα της δράσης και αλληλεπίδρασης με την τοπική κοινωνία είναι αρκετά διευρυμένο περιλαμβάνοντας υποστήριξη και ψυχοεκπαίδευση οικογενειών με μέλη που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα, συμβουλευτική παρέμβαση, παρέμβαση στην κρίση, όπου κρίνεται απαραίτητο, υπηρεσίες τηλεψυχιατρικής και προαγωγής ψυχικής υγείας με στόχο την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για μείωση του στίγματος και των διακρίσεων και ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσω της καθημερινής παρουσίας και δραστηριότητας των ενοίκων και των εργαζομένων στην κοινωνία της Κηφισιάς. Επίσης σε καθημερινή, σχεδόν, βάση μοιράζονται μερίδες φαγητού σε άτομα που χρήζουν ανάγκης. Αξίζει, να σημειωθεί, ότι τους τελευταίους μήνες έχουμε οικοδομήσει μια σταθερή σχέση και συνεργασία με την κοινωνική υπηρεσία του Δήμου Κηφισιάς, επιτρέποντάς μας να γνωρίσουμε καλύτερα τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και να παρέχουμε περισσότερο στοχευμένες υπηρεσίες, προσφέροντας τη δυνατότητα παροχής μεγαλύτερου εύρους υπηρεσιών στα κεντρικά γραφεία του φορέα. Βέβαια, εξαιτίας της πανδημίας έχουμε αναγκαστεί να περιορίσουμε σημαντικά την παρουσία μας σε φυσικό επίπεδο, εφαρμόζοντας αυστηρά πρωτόκολλα για την προστασία τόσο των ενοίκων και των εργαζομένων όσο και της τοπικής κοινωνίας, χωρίς αυτό να σηματοδοτεί μείωση της επαφής μας με τον ανθρώπινο παράγοντα και τις ανάγκες του.
Πώς μπορεί κάποιος να επωφεληθεί από τις υπηρεσίες του φορέα;
Η ΚΛΙΜΑΚΑ ιδρύθηκε το 2000 και είναι ένας κοινωνικός φορέας, ο οποίοςδραστηριοποιείται στη διάθεση υπηρεσιών ψυχικής υγείας στο γενικό πληθυσμό καθώς επίσης υλοποιεί, προγράμματα κοινωνικής ένταξης αποκλεισμένων πληθυσμιακών ατόμων και ομάδων, που χρήζουν συστηματικής και ολοκληρωμένης παρέμβασης, όπως οι ψυχικά πάσχοντες, οι άστεγοι, οι κοινότητες Ρομά, οι πρόσφυγες, οι μετανάστες κ.α. Σε ένα πρώτο επίπεδο οι δράσεις και τα προγράμματα του φορέα στοχεύουν στην πολύπλευρη ενδυνάμωση των κοινωνικά αποκλεισμένων στις κατευθύνσεις της υιοθέτησης ενεργού ρόλου απέναντι στη ζωή, της υπεύθυνης διεκδίκησης των δικαιωμάτων, της σταδιακής αυτονόμησης και της ισότιμης ένταξης στον κοινωνικό ιστό, με απώτερους στόχους την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την αύξηση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.
Υπήρξε διατάραξη της καθημερινότητας των φιλοξενούμενων λόγω κορονοϊού;
Οι διαστάσεις που έχει πάρει η εξάπλωση του κορωνοϊού Covid-19 και η αδυναμία αποτελεσματικού περιορισμού της, έχουν διαταράξει την καθημερινότηταvτου παγκόσμιου πληθυσμού, την οικονομία, την εκπαίδευση, τις κοινωνικές σχέσεις, κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Σαφώς έχει επηρεάσει και την καθημερινότητα των φιλοξενουμένων μας. Το πρόγραμμα λειτουργίας της Μονάδας προσαρμόστηκε στις οδηγίες που δόθηκαν από το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΔΥ για τις κλειστές στεγαστικές δομές, καθώς και από τα πρωτόκολλα προστασίας που αναπτύχθηκαν από την πρώτη στιγμή από το φορέα για την προστασία της υγείας των ενοίκων και του προσωπικού των μονάδων. Ίσως η σημαντικότερη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε είναι η καθολική αναστολή των επισκέψεων συγγενών και φίλων των φιλοξενουμένων. Ωστόσο το αντιμετωπίζουμε με τη χρήση των μέσων της τεχνολογίας, εφαρμόζοντας για παράδειγμα τις δυνατότητες της εφαρμογής Skype, δίνοντας τη δυνατότητα σε συγγενείς και ενοίκους να έρθουν κοντά, να μάθουν νέα και να διατηρήσουν την επαφή τους. Την ίδια στιγμή το σύνολο των μονάδων μας επικοινωνούν καθημερινά μεταξύ τους μέσω τηλεδιάσκεψης, ανταλλάσσοντας στιγμές της καθημερινότητάς τους.
Μπορεί αυτό να επιβαρύνει την ψυχική υγεία τους;
Η ραγδαία εξάπλωση του κορωνοϊού, επέφερε έντονα και αρνητικά συναισθήματα στο μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Πολλοί άνθρωποι βίωσαν και εξακολουθούν να βιώνουν έντονο φόβο και άγχος για την υγεία και την πιθανότητα απειλής της ζωής των οικιών τους, των αγαπημένων τους. Επιπλέον μπορεί να νιώθουν θλίψη, ή και θυμό για την απώλεια της «ευημερίας» τους. Στον φορέα μας η πρόληψη μιας πιθανής επιβάρυνσης στην ψυχική κατάσταση των φιλοξενουμένων μας, ήταν βασική μας προτεραιότητα. Στηριχτήκαμε στην πολυετή εμπειρία μας στην πρόληψη των υποτροπών, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των φιλοξενουμένων μας στην αντιμετώπιση της γενικευμένης απειλής. Προηγήθηκε η ενημέρωσή τους για την ύπαρξη του ιού και επικεντρωθήκαμε στις δυνατότητες πρόληψης. Αντιμετωπίσαμε την απομόνωση με «εικονικές επισκέψεις» σε μουσεία. Δημιουργήσαμε ποιοτικό και δημιουργικό χρόνο εντός της μονάδας με δραστηριότητες δημιουργικής απασχόλησης, εξασφαλίσαμε εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας με τους συγγενείς τους, ασχοληθήκαμε ακόμη πιο ενεργά με τον καλλωπισμό του εσωτερικού και εξωτερικού χώρου του κτιρίου μας. Το κυριότεροήταν ότι επικεντρωθήκαμε στη χαρά που δίνουν τα μικρά καθημερινά πράγματα και όχι σε αυτά που αναγκαστικά έπρεπε να στερηθούμε, για το απαραίτητο διάστημα.
Διαπιστώνετε αύξηση των περιστατικών που χρειάζονται ψυχική υποστήριξη λόγω του φόβου της πανδημίας; Μπορεί η δομή να προσφέρει τέτοια υποστήριξη
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας ενισχύσαμε τις προσφερόμενες υπηρεσίες μας μέσω των Κέντρων Ημέρας που λειτουργούμε, δεχόμενοι ραντεβού και παραπομπές καθόλη τη διάρκεια του lockdown, πάντα τηρώντας τα απαιτούμενα μέτρα και προσθέτοντας υπηρεσίες, όπως η τηλεφωνική γραμμή 2103417162 που διατέθηκε από το φορέα, με την έναρξη της επιδημίας για την ψυχοκοινωνική στήριξη και ιατρική συμβουλευτική των ατόμων με ψυχικές διαταραχές σχετικά με το νέο κορωνοϊό Covid-19 αλλά και η συνεργασία με τη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης 10306.
Ο οργανισμός λειτουργεί από το 2007 την Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία-1018 στο πλαίσιο του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας. Κατά τη διάρκεια του lockdownη η Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία-1018 δέχθηκε περισσότερες από 3.500 κλήσεις την περίοδο που απαγορευόταν η κυκλοφορία εκτός σπιτιών, τις περισσότερες φορές, όμως, όσοι καλούσαν δεν εντάσσονταν στο φάσμα της αυτοκτονικότητας, αλλά οι κλήσεις αποσκοπούσαν περισσότερο σε διαχείριση της μοναξιάς. Η απομόνωση εξαιτίας της καραντίνας και οι συνεχείς συστάσεις σχετικά με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης είχαν ως συνέπεια την εμφάνιση ακούσιας μοναξιάς και συναισθημάτων φόβου και πανικού κυρίως μεταξύ των ατόμων της τρίτης ηλικίας, ευάλωτων ατόμων και ανθρώπων με ψυχιατρική νοσηρότητα. Σε συνδυασμό με τη μεγάλη δυσκολία προσβασιμότητας του πληθυσμού σε νοσοκομειακές μονάδες, εξαιτίας της διασποράς του κορωνοϊού, αποτέλεσμα ήταν οι γραμμές υποστήριξης, όπως και η Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία «1018», να δέχονται πλήθος τηλεφωνημάτων.
Πόσοι άνθρωποι φιλοξενούνται σήμερα στη Δομή της Κηφισιάς και πόσοι άνθρωποι εργάζονται; Υπάρχουν και σε άλλες πόλεις παρόμοιες δομές; Είναι παρόμοιας δυναμικότητας;
Στο οικοτροφείο «Αφαία» φιλοξενούνται 15 ασθενείς και η στελέχωση σε νοσηλευτικό προσωπικό καλύπτει τις ανάγκες φροντίδας σε 24ωρη βάση. Επιπλέον η θεραπευτική ομάδα πλαισιώνεται από Ψυχίατρο, Ψυχολόγο, Παθολόγο, Κοινωνική Λειτουργό και Διοικητικό προσωπικό σε σταθερό ωράριο. Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί συνολικά 17 Μονάδες Ψυχικής Υγείας σε όλη την Ελλάδα, σε Αττική, Πάτρα, Κέρκυρα αλλά και στα νησιά του Νοτιοανατολικού Αιγαίου με ακτίνα δράσης τη Νάξο, Ίο, Αμοργό, Σίκινο, Φολέγανδρο, Θήρα, Θηρασιά, Ανάφη, Δονούσα, Σχοινούσα, Ηρακλειά, απασχολώντας περισσότερους από 200 εργαζομένους.
Θεωρείτε ότι η Κηφισιά είναι μια φιλόξενη πόλη για μια τέτοια δομή; Υπήρξαν κάποιου είδους αντιδράσεις από την ευρύτερη γειτονιά;
Παρά κάποια ατυχή και μεμονωμένα περιστατικά που αντιμετωπίσαμε στις αρχές της μετεγκατάστασης του Οικοτροφείου στην περιοχή, η αλληλεπίδραση που έχουμε με τους πολίτες αλλά και τους επαγγελματίες της Κηφισιάς έχει θετικό πρόσημο. Άμεσος στόχος μας, γεγονός, που θεωρούμε, ότι σε μεγάλο βαθμό έχει επιτευχθεί, είναι η δημιουργία μιας αποτελεσματικής κοινοτικής μονάδας και υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ώστε κάθε άτομο με προβλήματα ψυχικής υγείας να βρίσκει απαντήσεις στα προβλήματά του στον τόπο που ζει και εργάζεται, μέσα στην κοινότητα, με τις ελάχιστες δυνατές επιπτώσεις στιγματισμού, περιθωριοποίησης και αποκλεισμού.
Παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας η 10η Οκτωβρίου, θα γίνουν κάποιες ξεχωριστές δράσεις το Σάββατο; Τι σημαίνει για εσάς μια ξεχωριστή ημέρα αφιερωμένη στην ψυχική υγεία.
Η ψυχική υγεία είναι η βασική προϋπόθεση για να απολαμβάνει κάθε άνθρωπος τη ζωή του και να έχει αναπτύξει ισχυρή ψυχική ανθεκτικότητα και μηχανισμούς ανταπόκρισης σε οποιεσδήποτε συνθήκες έχει να αντιμετωπίσει. Ο Εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας στις 10 Οκτωβρίου έχει σκοπό να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για τη σπουδαιότητα της «καλής ψυχικής υγείας» και να μας να κινητοποιήσει σε δραστηριότητες διατήρησης της. Για λόγους διατήρησης των μέτρων προστασίας που λαμβάνουμε για τον Covid- 19 δεν θα πραγματοποιηθούν δράσεις στην κοινότητα όπως τις προηγούμενες χρονιές, με την όποια δραστηριότητα να περιορίζεται στο διαδικτυακό και ψηφιακό περιβάλλον.
- Η Μαίρη Αντωνιάδου είναι επιστημονική υπεύθυνη στο Οικοτροφείο «Αφαία». Έχει σπουδάσει Οικονομία & Διοίκηση, Νοσηλευτική και έχει MScστη Διοίκηση Μονάδων Υγείας. Στην ΚΛΙΜΑΚΑ εργάζεται από το 2006.
